Yvette 2.0

Logboek van mijn ontdekkingsreis langs 23 archiefdingen

23 Archiefdingen

23 archiefdingen is een cursus die medewerkers uit de archiefsector bekend maakt met web2.0-toepassingen. Het Nationaal Archief doet mee aan een pilot.

Over mij...

Mijn naam is Yvette Hoitink. Ik ben een van de coaches bij de 23 dingen cursus bij het Nationaal Archief. Ik doe al een hoop 'dingen' online maar hoop samen met mijn collega's nieuwe mogelijkheden te ontdekken!

Top 5 website trends revisited

Ruim een jaar geleden schreef ik een artikel getiteld 'Top 5 website trends'. Hoog tijd voor een update!

Location, location, location

Het toevoegen van coordinaten als metadata is al een poosje aan het toenemen. Denk aan het georefereren van fotocollecties. Er is zelfs één van de 23 archiefdingen gewijd aan kaartmateriaal, mashups en georefereren. Waarom zie ik dit dan toch als nieuwe trend?

Een nieuw aspect is dat het steeds vaker gaat om de locatie van de gebruiker zelf. Via diensten als 4square of Google Latitude kun je andere mensen laten weten waar je je op dit moment bevindt. Dat hier ook minder leuke kanten aan kunnen zitten bewijst de site Please Rob Me!

Ook worden er steeds meer diensten ontwikkeld die afhankelijk zijn van de plek waar je je bevindt, zodat je bijvoorbeeld op je telefoon melding krijgt van een speciale aanbieding van de winkel waar je nu bent. Gelukkig moet je daar nog wel een app voor installeren... Deze location-based-services hebben wel potentie om bezoekers van je archief bijvoorbeeld te attenderen op een tentoonstelling, een nieuw verschenen boek of de daghap in de kantine! Of voor het weergeven van de geschiedenis van de plek waar je bent, een soort real-time Plaatsen van Herinnering.

Semantisch web

Zeggen wat je bedoelt, daar komt het semantic web op neer. Daarmee kunt je data van verschillende bronnen combineren en presenteren. Om dat te realiseren moet je je gegevens opmaken zodat hun betekenis duidelijk is. Op die manier kunnen die worden hergebruikt in verschillende contexten.

Bijvoorbeeld: een agenda op je website maak je niet zoals gebruikelijk alleen maar op met behulp van alineamarkeringen of bullets, maar je geeft ook aan dat het om een agendaitem gaat, en wat daarbinnen de beschrijving is en wat de datum. Een andere site kan agendaitems van verschillende sites harvesten en presenteren.

Het idee achter het semantische web is, zeker in internettermen, al vrij oud. Tim Berners-Lee, de bedenker van het World Wide Web, schreef er in 2001 al een artikel over in de Scientific American. Echt momentum was er nog niet, maar nu zie ik wat signalen dat het toch van de grond gaat komen. Zo introduceerde Google de Rich Snippets. Hiermee kunnen eigenaren van websites aangeven wat verschillende onderdelen van een webpagina betekenen, zodat die beter gepresenteerd worden in de zoekresultaatpagina's van Google.

Als toepassing van het semantic web in de archiefsector zou je kunnen denken aan het opmaken van de bekende 'wie, wat, waar, wanneer' gegevens. Als je op je hele site bijvoorbeeld alle jaartallen als zodanig markeert, is het daarna vrij eenvoudig om je content in een tijdbalk te presenteren.

De gebruiker betaalt

Scans van archiefstukken aanbieden is populair bij archieven en hun gebruikers. De gebruiker kan het stuk snel en gemakkelijk inzien, en het orginele stuk hoeft na het scannen niet meer geraadpleegd te worden. Win-win dus, maar wie draait voor de kosten op?

De gebruiker wil het liefst alles gratis raadplegen, maar daar is bij archieven vaak geen budget voor. Gegeven de keus tussen veel materiaal tegen een redelijke vergoeding online beschikbaar, of weinig materiaal gratis, kiezen veel gebruikers toch voor het eerste.

In het buitenland is het gebruikelijk dat er betaald moet worden voor online inzien van gescande archiefstukken. Soms via de website van het archief zelf, zoals de dienst DocumentsOnline van het Nationaal Archief van Groot-Britannië, en soms via commerciële websites zoals Ancestry of Footnote.

In Nederland was de archiefbank van het Stadsarchief Amsterdam de eerste dienst van een Nederlandse archiefinstellingen waar bezoekers gevraagd werden om te betalen voor het online inzien van archiefstukken. Inmiddels heeft ook Het Utrechts Archief een archiefbank en ook de nieuwe landelijke genealogische website WieWasWie gaat scans tegen betaling aanbieden. Zij starten eerst een rechtenonderzoek naar de juridische aspecten van het beschikbaar stellen en (door)verkopen van digitaal erfgoed.

Privacy

Met alle persoonlijke verhalen, foto's en locaties die mensen over zichzelf online zetten lijkt het wel of niemand zich meer druk maakt om privacy. Dat is echter hun eigen keus, het wordt anders als een bedrijf voor je beslist dat je privacy niet belangrijk is.

Facebook ligt onder vuur omdat ze persoonlijke gegevens standaard zichtbaar maken en de privacyinstellingen lastig aan te passen zijn. Ook Google's staat van dienst op het gebied van privacy is slecht, of het nou gaat om herkenbare mensen in Streetview, auto's die door de straat rijden om je privé-mail op te pikken of het doorgeven van persoonlijke gegevens aan derden.

In Nederland zien we ook een beweging om je privacy meer te beschermen. Zo is er het Bel-Me-Niet register om te voorkomen dat je thuis wordt lastig gevallen door telefonische marketeers en is er nieuwe anti-spamwetgeving die zorgt dat je alleen mailings ontvangt waar je je zelf voor hebt opgegeven.

Gaming

Bij Serious gaming worden spellen ingezet om mensen wat te leren. Een voorbeeld hiervan is het spel het Geheim van Rotterdam dat door het Gemeentearchief Rotterdam is ontwikkeld.

In plaats van een hele game, kun je ook elementen uit games gebruiken om je website speelser en interessanter te maken. Een onderdeel van gaming is dat je steeds beter wordt en dan meer kan.

In mijn kast heb ik ergens een Experts-Exchange T-shirt liggen van een jaar of 15 geleden. Op die site kun je vragen beantwoorden van anderen, vooral op het gebied van ICT. De vraagsteller kent vooraf aan elke vraag punten toe en kiest later het beste antwoord. Als je antwoord als beste gekozen wordt, krijg je de punten. Als je genoeg punten verzamelt, kon je een T-shirt krijgen. Dat T-shirt is natuurlijk de manier om als nerd te laten zien hoe goed je bent :-)

Tegenwoordig krijg je zelden nog tastbare cadeaus om aan te tonen wat je status is binnen een community. Veel vaker gaat het om digitale badges. Je bent een 'regular' of 'newbie' (al dan niet met zwitsalhoofdje) op een forum, of je bent 'mayor' van je werkplek op foursquare. Op LibraryThing heb ik medailles verdiend voor onder andere het meehelpen aan de vertaling in het Nederlands, het identificeren van gelijke werken en het invoeren van bibliotheken en boekhandels.

Als het zegeltjes-sparen-en-plakken land bij uitstek denk ik dat dit soort punten verzamelen om een nieuwe status te bereiken zijn hoogtepunt nog lang niet heeft bereikt. Ook als archieven kunnen we hier ons voordeel mee doen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het belonen van gebruikers voor het maken van een transcriptie, het geven van commentaar op een artikel of het georefereren van een foto. Je kunt ze dan belonen met punten die naar een hoger 'level' leiden, virtuele medailles voor bijzondere prestaties maar ook met credits voor het downloaden van scans.

Meer trends?

Wat vinden jullie van deze trends? Zien jullie andere trends die de moeite waard zijn voor archieven?