Yvette 2.0

Logboek van mijn ontdekkingsreis langs 23 archiefdingen

23 Archiefdingen

23 archiefdingen is een cursus die medewerkers uit de archiefsector bekend maakt met web2.0-toepassingen. Het Nationaal Archief doet mee aan een pilot.

Over mij...

Mijn naam is Yvette Hoitink. Ik ben een van de coaches bij de 23 dingen cursus bij het Nationaal Archief. Ik doe al een hoop 'dingen' online maar hoop samen met mijn collega's nieuwe mogelijkheden te ontdekken!

Top 5 website trends revisited

Ruim een jaar geleden schreef ik een artikel getiteld 'Top 5 website trends'. Hoog tijd voor een update!

Location, location, location

Het toevoegen van coordinaten als metadata is al een poosje aan het toenemen. Denk aan het georefereren van fotocollecties. Er is zelfs één van de 23 archiefdingen gewijd aan kaartmateriaal, mashups en georefereren. Waarom zie ik dit dan toch als nieuwe trend?

Een nieuw aspect is dat het steeds vaker gaat om de locatie van de gebruiker zelf. Via diensten als 4square of Google Latitude kun je andere mensen laten weten waar je je op dit moment bevindt. Dat hier ook minder leuke kanten aan kunnen zitten bewijst de site Please Rob Me!

Ook worden er steeds meer diensten ontwikkeld die afhankelijk zijn van de plek waar je je bevindt, zodat je bijvoorbeeld op je telefoon melding krijgt van een speciale aanbieding van de winkel waar je nu bent. Gelukkig moet je daar nog wel een app voor installeren... Deze location-based-services hebben wel potentie om bezoekers van je archief bijvoorbeeld te attenderen op een tentoonstelling, een nieuw verschenen boek of de daghap in de kantine! Of voor het weergeven van de geschiedenis van de plek waar je bent, een soort real-time Plaatsen van Herinnering.

Semantisch web

Zeggen wat je bedoelt, daar komt het semantic web op neer. Daarmee kunt je data van verschillende bronnen combineren en presenteren. Om dat te realiseren moet je je gegevens opmaken zodat hun betekenis duidelijk is. Op die manier kunnen die worden hergebruikt in verschillende contexten.

Bijvoorbeeld: een agenda op je website maak je niet zoals gebruikelijk alleen maar op met behulp van alineamarkeringen of bullets, maar je geeft ook aan dat het om een agendaitem gaat, en wat daarbinnen de beschrijving is en wat de datum. Een andere site kan agendaitems van verschillende sites harvesten en presenteren.

Het idee achter het semantische web is, zeker in internettermen, al vrij oud. Tim Berners-Lee, de bedenker van het World Wide Web, schreef er in 2001 al een artikel over in de Scientific American. Echt momentum was er nog niet, maar nu zie ik wat signalen dat het toch van de grond gaat komen. Zo introduceerde Google de Rich Snippets. Hiermee kunnen eigenaren van websites aangeven wat verschillende onderdelen van een webpagina betekenen, zodat die beter gepresenteerd worden in de zoekresultaatpagina's van Google.

Als toepassing van het semantic web in de archiefsector zou je kunnen denken aan het opmaken van de bekende 'wie, wat, waar, wanneer' gegevens. Als je op je hele site bijvoorbeeld alle jaartallen als zodanig markeert, is het daarna vrij eenvoudig om je content in een tijdbalk te presenteren.

De gebruiker betaalt

Scans van archiefstukken aanbieden is populair bij archieven en hun gebruikers. De gebruiker kan het stuk snel en gemakkelijk inzien, en het orginele stuk hoeft na het scannen niet meer geraadpleegd te worden. Win-win dus, maar wie draait voor de kosten op?

De gebruiker wil het liefst alles gratis raadplegen, maar daar is bij archieven vaak geen budget voor. Gegeven de keus tussen veel materiaal tegen een redelijke vergoeding online beschikbaar, of weinig materiaal gratis, kiezen veel gebruikers toch voor het eerste.

In het buitenland is het gebruikelijk dat er betaald moet worden voor online inzien van gescande archiefstukken. Soms via de website van het archief zelf, zoals de dienst DocumentsOnline van het Nationaal Archief van Groot-Britannië, en soms via commerciële websites zoals Ancestry of Footnote.

In Nederland was de archiefbank van het Stadsarchief Amsterdam de eerste dienst van een Nederlandse archiefinstellingen waar bezoekers gevraagd werden om te betalen voor het online inzien van archiefstukken. Inmiddels heeft ook Het Utrechts Archief een archiefbank en ook de nieuwe landelijke genealogische website WieWasWie gaat scans tegen betaling aanbieden. Zij starten eerst een rechtenonderzoek naar de juridische aspecten van het beschikbaar stellen en (door)verkopen van digitaal erfgoed.

Privacy

Met alle persoonlijke verhalen, foto's en locaties die mensen over zichzelf online zetten lijkt het wel of niemand zich meer druk maakt om privacy. Dat is echter hun eigen keus, het wordt anders als een bedrijf voor je beslist dat je privacy niet belangrijk is.

Facebook ligt onder vuur omdat ze persoonlijke gegevens standaard zichtbaar maken en de privacyinstellingen lastig aan te passen zijn. Ook Google's staat van dienst op het gebied van privacy is slecht, of het nou gaat om herkenbare mensen in Streetview, auto's die door de straat rijden om je privé-mail op te pikken of het doorgeven van persoonlijke gegevens aan derden.

In Nederland zien we ook een beweging om je privacy meer te beschermen. Zo is er het Bel-Me-Niet register om te voorkomen dat je thuis wordt lastig gevallen door telefonische marketeers en is er nieuwe anti-spamwetgeving die zorgt dat je alleen mailings ontvangt waar je je zelf voor hebt opgegeven.

Gaming

Bij Serious gaming worden spellen ingezet om mensen wat te leren. Een voorbeeld hiervan is het spel het Geheim van Rotterdam dat door het Gemeentearchief Rotterdam is ontwikkeld.

In plaats van een hele game, kun je ook elementen uit games gebruiken om je website speelser en interessanter te maken. Een onderdeel van gaming is dat je steeds beter wordt en dan meer kan.

In mijn kast heb ik ergens een Experts-Exchange T-shirt liggen van een jaar of 15 geleden. Op die site kun je vragen beantwoorden van anderen, vooral op het gebied van ICT. De vraagsteller kent vooraf aan elke vraag punten toe en kiest later het beste antwoord. Als je antwoord als beste gekozen wordt, krijg je de punten. Als je genoeg punten verzamelt, kon je een T-shirt krijgen. Dat T-shirt is natuurlijk de manier om als nerd te laten zien hoe goed je bent :-)

Tegenwoordig krijg je zelden nog tastbare cadeaus om aan te tonen wat je status is binnen een community. Veel vaker gaat het om digitale badges. Je bent een 'regular' of 'newbie' (al dan niet met zwitsalhoofdje) op een forum, of je bent 'mayor' van je werkplek op foursquare. Op LibraryThing heb ik medailles verdiend voor onder andere het meehelpen aan de vertaling in het Nederlands, het identificeren van gelijke werken en het invoeren van bibliotheken en boekhandels.

Als het zegeltjes-sparen-en-plakken land bij uitstek denk ik dat dit soort punten verzamelen om een nieuwe status te bereiken zijn hoogtepunt nog lang niet heeft bereikt. Ook als archieven kunnen we hier ons voordeel mee doen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het belonen van gebruikers voor het maken van een transcriptie, het geven van commentaar op een artikel of het georefereren van een foto. Je kunt ze dan belonen met punten die naar een hoger 'level' leiden, virtuele medailles voor bijzondere prestaties maar ook met credits voor het downloaden van scans.

Meer trends?

Wat vinden jullie van deze trends? Zien jullie andere trends die de moeite waard zijn voor archieven?

6 reacties:

  1. Christian zei
     

    Mooie post, Yvette! Een beetje een mix van trends in het archiefwezen en algemene internet-trends, die hopelijk het archiefwezen ook zullen 'grijpen'.

    Er zijn er twee extra die mij het afgelopen jaar zijn opgevallen (en als ik erover nadenk, zijn er vast nog wel meer):

    Samenwerking
    Steeds meer zie ik individuele archivarissen (bijvoorbeeld in Archief 2.0) en archieven (bijvoorbeeld rond de ontwikkeling van het e-Depot of het Amsterdamse project rond crowdsourcing) samenwerken. En niet alleen met elkaar, maar zeker ook met gebruikers (bijvoorbeeld in talloze verhalenbanken, inmiddels verschillende wiki's, projecten op Flickr en wederom het project rond crowdsourcing). De samenwerking gaat ook steeds verder en wordt steeds omvangrijker, wordt steeds gewoner ook.

    Netwerken
    Ook steeds meer zie ik archivarissen online (en mede naar aanleiding daarvan ook offline) contact zoeken en netwerken. Niet alleen in Archief 2.0 of via LinkedIn, maar bijvoorbeeld ook op Twitter maken steeds meer beroepsbeoefenaren contact met elkaar. Een tijdje zat daar alleen de 'harde kern' van Archief 2.0, maar gedurende de afgelopen maanden lijkt de hele beroepsgroep wel op Twitter te komen en helemaal werd dit duidelijk tijdens de KVAN-dagen van 2010. Lijntjes worden korter, collegiale contacten persoonlijker en dit alles dwars door organisaties, functies en hiërarchie.

  2. Ingmario zei
     

    Mooi overzicht Yvette.
    Ik heb er geen nieuwe trend aan toe te voegen, behalve dan dat "Location, location, location" en "Privacy" elkaar ook nog wel eens willen bijten.
    Daarnaast om de "Privacy" discussie naar de archieven te brengen: bij veel archiefdiensten en gemeenten heerst(e?) de overtuiging dat openbaar in de studiezaal gelijk gesteld kan worden met openbaar op internet. Er wordt te makkelijk over het hoofd gezien dat in archieven heel veel informatie zit die niet zo maar op het web gezet zou moeten worden. Hierbij kan het gaan om schijnbaar kleine dingen als de handtekening van een ambtenaar of de geboortedatum of het BSN van een burger die een aanvraag voor 't een of 't ander, maar waarvan de publicatie op internet grote gevolgen kan hebben.

  3. Yvette Hoitink zei
     

    @Chris Mooie aanvulling, dank je!

    @Ingmar Ja, die discussies hebben we bij Afscheid van Indie ook gevoerd. Daar hebben we alle getypte stukken laten OCR-en (tekstherkennen) zodat die full-text doorzoekbaar waren. Dat is prachtig, maar heeft ook als neveneffect dat persoonsnamen ineens wel heel gemakkelijk te vinden zijn. We moesten daarom extra voorzichtig zijn bij de selectie van de stukken om ervoor te zorgen dat er geen stukken online kwamen met persoonsgegevens erin van levende personen.

  4. Wat Van Waarden Is zei
     

    Mooi overzicht van 5 trends met 2 toevoegingen! Misschien kan ik nog een derde trend toevoegen?
    Het Nieuwe Werken
    Ik denk dat veel archiefmedewerkers al vaak thuiswerk(t)en, want voor veel archivarissen is hun werk ook een stuk hobby of vloeien hobby's voort uit hun werk. Maar het echte kantoorwerk, zeg maar, dat werd/wordt toch meestal wel in het archief gedaan. Nu er meer en meer van de collecties online komt en veel correspondentie online gaat en ook aan veel bedrijfsvoeringszaken online gewerkt kan worden en er via thuiswerkplekken ook mogelijkheden komen om rechtstreeks op de archiefserver in te loggen om beschrijvingen toe te voegen, websiteposten te maken, e-mailcorrespondentie te voeren, etc., etc., etc., wordt het steeds minder noodzakelijk om naar kantoor te komen. De archiefmedewerkers die worden ingezet voor de fysieke dienstverlening moeten er uiteraard wel zijn in de studiezaal, maar voor de rest kan het werk ook thuis of ergens anders op de wereld gedaan worden. Dat heeft ook z'n voordelen voor de dienstverlening: die kan digitaal uitgebreid worden via chat/skype, etc. Deze veranderende manier van werken, denken over werk, denken over de invulling en uitvoering ervan, is Het Nieuwe Werken, dat steeds meer terrein gaat winnen. Het is niet zozeer een archieftrend, maar wel een trend die we ook zo langzamerhand de archiefwereld zien binnenkomen.

  5. Yvette Hoitink zei
     

    @WatVanWaardenIs Het is geen toeval dat ik die trend niet heb genoemd :-) Ik heb daar zelf weinig van gemerkt omdat ik al een half jaar thuis zit i.v.m. mijn zwangerschap en bevalling. Sterker nog, ik loop er steeds meer tegenaan hoe weinig mogelijkheden er bij het NA zijn om op afstand te werken. Steeds meer dingen worden naar het intranet verplaatst, zoals de interne nieuwsbrief, en daar kun je van buiten niet bij. Dat vond ik wel jammer want toen die nog via de mail kwam vond ik het een leuke manier om een beetje op de hoogte te blijven. Fijn om te lezen dat het nieuwe werken bij andere archieven wel aanslaat!

  6. Wat Van Waarden Is zei
     

    @Yvette Er worden in het ZA enkele thuiswerkplekken gecreeerd (tremafunctie doet 't niet, excuus) waarbij je vanaf thuis op de server kunt werken. Ik heb me daar direct voor aangemeld toen ik ervan hoorde, want dat lijkt me ideaal! Voor intranet gaan wij dit jaar over op sharepoint, en ik neem aan dat dat dan ook via de thuiswerkplek bereikbaar is, zoals Yammer dat nu ook is. Ik weet niet of onze organisatie nu vanuit de filosofie van HNW bezig is of gewoon gebruik maakt van de mogelijkheden die er zijn. Maar er zijn vele wegen die naar Rome leiden, zowel snelwegen als onverharde paadjes en alles wat daar tussen zit :-) Als de bezoekers er nut van hebben en de medewerkers ook, en iedereen voelt zich er wel bij, en dat verhoogt de werkvreugde :-)
    Jammer dat er bij jullie nog niet zoveel mogelijkheden zijn om op afstand te werken. Ik kan me voorstellen dat, als je zo'n lange tijd thuis bent, het soms ook wel prettig kan zijn om eens wat werk thuis te doen en om op de hoogte te blijven van interne zaken. In ieder geval denk ik dat thuiswerken (onderdeel van Het Nieuwe Werken) een trend is die dankzij internet steeds meer ingang zal vinden, ook in de erfgoedsector.

Een reactie posten